Natural selection ในการลงทุน

สมัยเรียนชั้นม.ปลาย  วิชาที่ผมชอบมากที่สุดคือ วิชาฟิสิกส์  เพราะผมรู้สึกสนุกกับการสังเกตสิ่งรอบตัวในมุมมองด้านกายภาพ  การค้นหาความจริงผ่านการทดลองและการแก้โจทย์ปัญหาในรูปแบบตัวเลขที่ชัดเจน  ส่วนวิชาที่ผมไม่ชอบที่สุดคือ  วิชาชีววิทยา  เพราะผมมองไม่เห็นอะไรมากไปกว่าการท่องจำเพื่อสอบให้ผ่านไป  ซึ่งเป็นลักษณะของการเรียนรู้แบบไทยๆ

แต่ในช่วงที่ผ่านมา  มีหนังสือ pop science ทางชีววิทยาโดยเฉพาะเรื่อง วิวัฒนาการ (Evolution) ออกมามากมายทั้งหนังสือภาษาไทยและหนังสือต่างประเทศ  กลายเป็นว่า...ชีววิทยาสนุกกว่าที่คิด!!  ผมรู้สึกสนุกมากกว่าการอ่านหนังสือชีววิทยาสมัยม.ปลายอย่างเทียบกันไม่ได้  เพราะการอ่านครั้งนี้เต็มไปด้วยความอยากรู้ ความสนุกและสามารถนำไปเชื่อมโยงกับชีวิตประจำวันได้

ผมลองจะอธิบายเรื่องวิวัฒนาการให้ฟังแบบสั้นๆนะครับ

การวิวัฒนาการ (Evolution)...ไม่ใช่การพัฒนาการ (Development)  คนส่วนใหญ่ชอบใช้การวิวัฒนาการในความหมายของการพัฒนาตนเอง  ซึ่งไม่ถูกต้อง  เพราะไม่ได้ส่งผ่านพันธุกรรมไปยังรุ่นลูกรุ่นหลาน  เช่น  ถ้าเราขยันเล่นกล้ามจนกล้ามใหญ่  ไม่ได้หมายความว่าลูกหลานของเราจะกล้ามใหญ่ไปด้วย  เพราะการที่เล่นกล้ามจนกล้ามใหญ่ไม่ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่พันธุกรรม

การวิวัฒนาการ (Evolution)...ไม่ใช่การปรับตัว (Adaptation)  เช่น  บางคนคิดว่ามนุษย์ส่วนใหญ่ทำงานแต่ในห้อง  ต่อไปมนุษย์จะหัวโตแขนขาลีบเพราะใช่แต่สมอง  ซึ่งนี่ไม่ใช่วิวัฒนาการเพราะไม่ได้มีการส่งผ่านพันธุกรรมไปยังรุ่นลูกรุ่นหลาน  แน่นอนว่าถ้าไม่ใช้แขนขาเลย  แขนขาย่อมลีบลง  แต่นี่คือการปรับตัวตามการใช้งานของร่างกาย  ซึ่งเป็นสิ่งที่ติดตัวมาในพันธุกรรมอยู่แล้ว

การวิวัฒนาการคือ...การเปลี่ยนแปลงในระดับพันธุกรรมจากรุ่นหนึ่งส่งต่อไปอีกรุ่นหนึ่ง  ซึ่งไม่ได้มีความหมายว่าดีขึ้นหรือแย่ลง  แต่สายพันธุ์สิ่งมีชีวิตที่จะอยู่รอดไปได้ต้องเหมาะสมที่อยู่รอดและขยายพันธุ์ในสภาวะแวดล้อมนั้นๆ

การศึกษาเรื่องวิวัฒนาการทำให้เรารู้เส้นการของสิ่งมีชีวิตตั้งแต่เซลเดียวจนมาถึงสิ่งมีชีวิตหลายเซลที่มีสมองส่วนหน้าพัฒนาอย่างมนุษย์เรา  ผ่านการศึกษาอย่างมีหลักฐานอย่างมีเหตุผล  ไม่ได้คิดขึ้นมาลอยๆ

สิ่งที่ทำให้เกิดการวิวัฒนาการมีเรื่องหลัก 2 อย่าง
1. การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม  ซึ่งอาจจะมาจากการกลายพันธุ์ (Mutation) หรือ การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ (Sexual reproduction) ที่มีการแลกพันธุกรรมจากเพศผู้และเพศเมียอย่างละครึ่งทำให้เกิดความหลากหลายทางพันธุกรรม  เมื่อพันธุกรรมเปลี่ยนแปลงจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายตามมา  เช่น  สามารถผลิตโปรตีนบางชนิดได้  อวัยวะบางอย่างเปลี่ยนไป  เป็นต้น
2. การคัดเลือกโดยธรรมชาติ (Natural selection)  สิ่งมีชีวิตในสิ่งแวดล้อมเดียวกัน  สิ่งมีชีวิตที่อยู่รอดคือ...สิ่งมีชีวิตที่อยู่รอดในสภาวะแวดล้อมนั้นและขยายเผ่าพันธุ์ได้  ยกตัวอย่างกรณียีราฟ  ในอดีตกาลจะมียีราฟหลายพันธ์ทั้งคอยาวคอสั้น  การที่เราเห็นยีราฟคอยาวในปัจจุบันแสดงว่า  สภาพแวดล้อมในช่วงที่ผ่านมาทำให้ยีราฟคอยาวอยู่รอดและสืบพันธุ์ต่อเนื่องมาได้  ซึ่งสภาพแวดล้อมนั้นอาจจะเป็น  ป่าที่มีแต่ต้นไม้สูง  ทำให้ยีราฟคอสั้นหาอาหารไม่ได้และตายไป

เรื่อง Natural selection นี้เอง  ทำให้ผมมองเห็นความสำคัญของ”สภาพแวดล้อม”ที่มีผลต่อการอยู่รอดและการคงอยู่ของเผ่าพันธุ์  ซึ่งสภาพแวดล้อมนั้นต้องเหมาะสมกับสิ่งมีชีวิต

ในโลกของการลงทุน  คนที่อยู่ในตลาดหุ้นมานาน  คนที่อยู่ในวงการธุรกิจมานาน  หรือคนที่ศึกษาประวัติศาสตร์ย้อนหลังกลับไป  จะพบการเกิด การคงอยู่ การขยายตัว การเสื่อมถอยและดับไปของทั้งบริษัท อุตสาหกรรม  รวมถึงนักลงทุนและนักเก็งกำไร  ที่มีทั้งอยู่รอดในตลาดหุ้นได้  ขาดทุนหมดตัวออกจากตลาดไป  มีทั้งสร้างชื่อเป็นเซียนได้ชั่วคราวแค่ในช่วงตลาดขาขึ้น แต่ตลาดขาลงเอาตัวไม่รอดต้องออกจากตลาดไป  มีทั้งเซียนตัวจริงที่อยู่รอดและเติบโตได้ในทุกสถานการณ์

ลองมาดูมุมมองเรื่อง Natural selection ในโลกแห่งการลงทุนกันนะครับ

Natural selection ในโลกแห่งการลงทุน

ผมจะแบ่งเรื่องนี้ออกเป็น 2 หัวข้อ  คือ  การถูกคัดเลือกของบริษัทและการถูกคัดเลือกของนักลงทุน

1. การถูกคัดเลือกของบริษัท

สภาพแวดล้อมทางธุรกิจเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา  อุตสาหกรรมใดจะเติบโตได้ต้องอยู่ในสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสม  เช่น  ในเรื่องเทคโนโลยี...เมื่อ 50 ปีก่อนการสื่อสารยังไม่ทันสมัยเท่าปัจจุบัน  ถ้ามีใครสักคนเอาเครื่องโทรศัพท์มือถือมาขายโดยที่ยังไม่มีเครือข่ายสัญญาณ  โทรศัพท์มือถือนั้นก็ขายไม่ได้  หรือ  ในสมัยที่ยังไม่มีการใช้ไฟฟ้า ถ้ามีใครเอาเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ทันสมัยที่สุดจากโลกตะวันตกเข้ามาขาย  เครื่องใช้ไฟฟ้าจะขายไม่ออกเพราะไม่มีระบบไฟฟ้ารองรับ หรือ ในสมัยที่ยังไม่มีรถยนต์ โรงงานอุตสาหกรรม น้ำมันคงยังไม่เป็นที่ต้องการมากเท่าปัจจุบัน  เป็นต้น  ดังนั้นแม้สินค้าและบริการดีแค่ไหน..แต่ถ้าสภาพแวดล้อมโดยรวมไม่เอื้ออำนวยธุรกิจและอุตสาหกรรม ธุรกิจก็ไม่สามารถจะอยู่รอดและเติบโตได้

รวมถึงเมื่อสินค้าและบริการบางอย่างเริ่มทยอยหายไปตามสภาพแวดล้อมทางธุรกิจ  เช่น  กล้องแบบใช้ฟิล์มเริ่มหายไปจากการเข้ามาของกล้องดิจิตอล  ที่ถ่ายรูปได้แบบไม่เปลืองฟิล์ม  ถ่ายแล้วปรับกการทำงานได้มากมาย  ใช้ร่วมกับคอมพิวเตอร์ได้,  เครื่องพิมพ์ดีดเริ่มหายไปหลังจากการเข้ามาของคอมพิวเตอร์กับปรินเตอร์  การใฃ้งานคอมพิวเตอรืในการพิมพ์งานเป็นที่นิยมและสะดวกกว่ามาก,  ธุรกิจร้านตัดเสื้อเริ่มหายไปหลังจากมีการเข้ามาของโรงงานอุตสาหกรรมที่ผลิตเสื้อผ้าได้ครั้งละจำนวนมาก,  เพจเจอร์ที่รับส่งข้อความเริ่มหายไปหลังจากมีการเข้ามาของการส่งข้อความโดยตรงทางโทรศัพท์มือถือ  เป็นต้น  แม้สินค้าและบริการดีแค่ไหน..แต่ถ้ามีสินค้าและบริการที่ทดแทนความต้องการในระดับที่เหนือชั้นกว่า  ธุรกิจและอุตสาหกรรมเดิมก็ไม่สามารถอยู่รอดและเติบโตได้

รวมถึงการเปลี่ยนแปลงระบบในระดับนโยบายโดยรวมก็ส่งผลต่ออุตสาหกรรมเช่นกัน...เช่น  การเกิดขึ้นของการค้าเสรี  ทำให้มีผลดีต่ออุตสาหกรรมขนส่งโลจิสติกส์  ในการขนส่งสินค้าของประเทศที่มี Supply เหลือมากไปยังประเทศที่ยังมี Demand เหลือมาก  บริษัทที่แข็งแกร่งและเติบโตสูงสามารถเพิ่มเพดานการขยายตัวขึ้นไปได้อีก  แต่การค้าขายในประเทศอาจจะเกิดการแข่งขันมากขึ้นอาจจะส่งผลเสียต่อบริษัทที่ไม่มีจุดเด่นหรืออ่อนแอ,  หรือ  การเปิดให้ต่างชาติเข้ามาลงทุนในไทย  ทำให้ญี่ปุ่นและประเทศทางตะวันตกเข้ามาเปิดโรงงานมากมายเพราะค่าแรงในแถบเอเชียไม่แพงเท่าประเทศที่พัฒนาแล้ว  เป็นผลดีต่อกลุ่มนิคมอุตสาหกรรม  แรงงานในระบบไหลเข้าโรงงาน  คนรับใช้เริ่มลดลงเพราะไปเป็นคนงานในโรงงานหมด,  รวมถึงนโยบายของภาครัฐที่ต้องการส่งเสริมอุตสาหกรรมบางอย่างเช่น  อสังหาริมทรัพย์  รถยนต์  สินค้าส่งออกต่างๆ  เป็นต้น

แน่นอนว่ามีธุรกิจบางอย่างที่ไม่ขึ้นกับสภาพแวดล้อมมากนัก  เช่น  ธุรกิจที่เกี่ยวกับปัจจัย 4  อาหาร  ที่อยู่อาศัย  เครื่องนุ่งหุ่ม  ยารักษาโรค  แต่มองไปให้ลึกแล้วจะพบว่ามีบริษัทในอุตสาหกรรมล้มหายตายจากไปมากมาย  เหลือคงอยู่เป็นผู้ชนะไม่กี่บริษัทเท่านั้นที่ถูก Selection

ในอนาคตอันใกล้  สภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไป  เช่น  การสื่อสารคมนาคนที่เร็วขึ้นจากการเกิดของ 3G และเครือข่ายอินเตอร์เนตความเร็วสูง,  การเกิดของ AEC (Asian economic community)  เขตเศรษฐกิจอาเซียน,  การเกิดของรถไฟฟ้าความเร็วสูงจากประเทศจีน,  ปัญหาหนี้สาธารณะของประเทศในทวีปยุโรป,  ความแปรปรวนของภูมิอากาศ  ปัจจัยสภาพแวดล้อมในทางเศรษฐกิจต่างๆที่ยกขึ้นมานี้...อาจเป็นปัจจัยที่ทำให้มีการล้มหายตายจากของธุรกิจในบางอุตสาหกรรม  อาจเกิดการล้มหายตายจากของบางธุรกิจในอุตสาหกรรมที่ดูเหมือนจะเติบโต  อาจจะเป็นปัจจัยในการรุ่งเรืองของธุรกิจในบางอุตสาหกรรม  อาจเกิดความรุ่งเรืองเติบโตของบางธุรกิจในอุตสาหกรรมที่ดูเหมือนจะโตได้ช้าลง...

สิ่งที่สำคัญคือ  Natural  selection  บริษัทอยู่รอดและเติบโตภายใต้สภาวะแวดล้อมนั้นๆหรือไม่  บริษัทที่อยู่รอดระยะยาวอาจจะไม่ได้เคยโตเร็วที่สุด  อาจจะไม่ได้ขนาดใหญ่ที่สุด (เหมือนไดโนเสาร์ที่สุดท้ายก็สูญพันธุ์ไป)    

ถ้านักลงทุนหาบริษัทที่สามารถเติบได้ในระยะยาวได้จะเป็นเรื่องที่ดีมาก  แล้วบริษัทนั้นเป็นแบบไหนล่ะ? 

นั่นคือ...1) บริษัทนั้นจะต้องมีความต้องการสินค้าและบริการมากขึ้นเรื่อยๆในระยะยาว (แต่ไม่มีความต้องการไหนมากขึ้นตลอดไป...ยกเว้นปัจจัย 4 ที่อาจจะไม่หมดความต้องการแต่ความต้องการสามารถอิ่มตัวได้จากการแข่งขันผลิต supply จนล้นเกินความต้องการไปมาก)  2) บริษัทนั้นจะต้องปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ในหลายรูปแบบที่เปลี่ยนแปลงไป  เช่น  บริษัทหนังสือ  เมื่อมีการเข้ามาของหนังสือบน tablet บริษัทหนังสือก็สามารถปรับตัวใช้ประโยชน์เติบโตตามได้  บริษัทที่ไม่ปรับตัวอาจจะลำบากขึ้น,  บริษัทให้เช่า VDO เมื่อมีการเข้ามาของ CD DVD  บริษัทที่ให้เช่าหนังก็สามารถปรับตัวและใช้ประโยชน์ตามได้  บริษัทที่ไม่ปรับตัวอาจจะลำบากขึ้น,  บริษัททำมือถือ  เมื่อมีการเข้ามาของอินเตอร์เนตและ social network บริษัทก็สามารถปรับตัวและใช้ประโยชน์เติบโตตามได้  บริษัทที่ไม่ปรับตัวทำแต่มือถือแบบเดิมๆก็อาจจะลำบาก  เป็นต้น  3) มีความสามารถในการแข่งขันระยะยาว (DCA)  เพราะเมื่อถึงจุดที่ต้องแบ่งเค้กกัน  บริษัทที่มีความสามารถจุดเด่นที่เหนือกว่าคือบริษัทที่อยู่รอด

นั่นคือบริษัทคุณสมบัติที่เหมาะสมและเติบโตได้ในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไปเรื่อยๆ

ขอให้นักลงทุนดูทั้งบริษัท  อุตสาหกรรม  สภาพแวดล้อมโดยรวมไปพร้อมๆกันแล้วจะเห็นภาพว่าบริษัทที่เราลงทุนจะอยู่รอดและเติบโตต่อไปได้หรือไม่ครับ

2. การถูกคัดเลือกของนักลงทุน

นักลงทุนที่เข้ามาลงทุนในหุ้นในช่วงตลาดกระทิงได้ผลกำไรงามกันถ้วนหน้า  แต่ในระยะยาวเราไม่มีทางรู้ว่าจะเหลือคนที่อยู่รอดและชนะตลาดในระยะยาวได้มากแค่ไหน  เหมือนไดโนเสาร์ที่เคยเป็นจ้าวโลกมาก่อนแต่พอสภาพแวดล้อมเปลี่ยนก็สูญพันธุ์ไป

นักลงทุนที่อยู่รอดและเติบโตในระยะยาว  ผ่านทั้งตลาดหมีและตลาดกระทิงมาอย่างยาวนาน  นักลงทุนเหล่านี้คือบุคคลที่มีคุณสมบัติอยู่รอดและเติบโตในทุกสภาพแวดล้อมได้  พวกเขาหลายคนถูกเรียกว่าเป็นเซียนตัวจริงและส่งต่อแนวทางการลงทุนที่พวกเขาใช้ได้ผลให้กับคนรุ่นหลัง  เกิดการส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่น

นักลงทุนที่ผิดพลาดแล้วไม่ยอมปรับตัว  เชื่อมั่นในตัวเองมากเกินไป  ไม่หาข้อเสียของตัวเอง  ย่อมเข้าสู่การสุญพันธุ์หมดตัวออกไปจากตลาดหุ้น

ในระยะยาวนักลงทุนจะมีคุณภาพมากขึ้นเรื่อยๆ  ไม่ว่าพวกเขาจะใช้การลงทุนแนวปัจจัยพื้นฐานหรือแนวทางเทคนิค  เพราะคนที่เหลือรอดในระยะยาวที่ผ่านทุกสภาพแวดล้อมคือคนที่มีคุณภาพ  คนที่ไม่มีคุณภาพจะทยอยออกจากตลาดไป

ดังนั้น...นักลงทุนต้องหาจุดแข็งที่ตนเองทำได้ดี  ผสานกับแนวทางการลงทุนที่เข้ากับนิสัย  และมีแผนรับมือไม่ว่าสภาพแวดล้อมจะเป็นอย่างไรก็ตาม  ซึ่งจุดแข็งผมแบ่งเป็น 3 ประเภทหลัก คือ 1) ความสามารถในการหาข้อมูล  2) ความสามารถในการวิเคราะห์  3) ความสามารถในด้านจิตใจครับ  (จะพูดถึงเรื่องนี้โดยละเอียดอีกครั้งในบทความถัดๆไปครับ)

สุดท้ายผมจะบอกว่า...สภาพแวดล้อมเป็นปัจจัยสำคัญมากปัจจัยหนึ่ง

ไม่ว่าสภาพแวดล้อมจะเป็นอย่างไรเราต้องอยู่รอดก่อน  และค่อยเติบโตอย่างยั่งยืนต่อไปครับ